Əvvəlcə deyim ki, söhbət təşkilatlardakı, xüsusilə şirkətlərdəki idarəetmədən gedir.
Tez-tez eşidirik ki, bizim camaatla demokratik idarəetmə mümkün deyil. Gərək bizim adamlarla sərt olasan və s. Bu yazını yazmaqda da məqsədim həmin yanaşmanın yanlış olduğu barədə fikirlərimi bildirməkdir.
Əslində bu fikirlər mahiyyətcə “xalqımız demokratiyaya hazır deyil” tipli gərəksiz illuziyadan fərqlənmir.
Təəccüblüsü odur ki, bu fikri bir çox yüksək ranqlı menecerlərdən də eşitmək olur. Bu fikrin yaranmasının əsas səbəbi odur ki, avtoritar idarəetmə effektiv olmasa da, asandır. Asan idarə olunan insanları yığacaq, əmrlərlə, direktivlərlə idarə edəcək şirkəti.
Demokratik idarəetmə isə, əlbəttə ki, xeyli çətindir və peşəkarlıq tələb edir. Bunu hər menecer bacarmaz. Bu idarəetmə menecerlərdən yüksək liderlik qabiliyyəti tələb edir. Həmin liderlər ünsiyyət bacarıqlarından istifadə etməklə lazımi motivasiya sistemi yarada, münasibətə əsaslanan effektli idarəetməyə nail ola bilirlər.
Aşağıdakı cədvəldə avtoritar və demokratik liderliyi səciyyələndirən xüsusiyyətlər əks olunub:
Avtoritar |
Demokratik |
Komanda-kontrol sistemi | Liberal system |
Təkbaşına qərarvermə | Kollegial qərarvermə |
Direktivlər, əmrlər | Münasibət, ünsiyyət |
İşçilərlə məsafə saxlanılır | Məsafə minimum olur |
Motivasiya sistemi az effektli | Motivasiya sistemi çox effektli |
İş tələb olunur | Nəticə tələb olunur |
İşə müdaxilə çox olur | Sərbəstlik olur nisbətən |
Asan | Çətin (peşəkarlıq tələb edir) |
Ideyalar gözlənilmir | Ideyalar, fikirlər eşidilir |
Avtoritar üslubda motivasiya sistemi az effektlidir. Çünki motivasiyanın əsası münasibətdir, ünsiyyətdir, direktivlər yox.
Demokratik üslubda isə əksinə. Motivasiya etmək asandır işçiləri. Çünki xoş atmosfer olur.
Demokratik idarəetmədə effektivliyə səbəb olan digər amil isə burada işçilərin potensialından daha düzgün, səmərəli istifadə olunmasıdır. Həm işlər düzgün şəkildə deleqasiya olunur (ötürülür), həm də işçilərə lazımi səlahiyyət verilir. Bundan başqa, işçilər işlərinə daha yaradıcı yanaşır, həmişə yeni təkliflər, ideyalar verirlər.
12 il əvvəl
tamamile dogrudan,xususen de motivasiya haqqinda qeyd edilenler
12 il əvvəl
Çox xoşuma gəldi. Məncə bu avtoritar üslubun bizdə olması SSRİ-dən bie “xatirə”dir
12 il əvvəl
Komanda-kontrol sistemi
İdeyaların kollegial surətdə müzakirəsi, münasibətlərin öyrənilməsi və təkbaşına qərarvermə
Tapşırıqların düzgün və bacarıqlara uyğun bölüşdürülməsi,
Peşəkar münasibət, ünsiyyət
Fərdi məsafələrə hörmət edilməsi
Qeyri-maddi motivasiya, sistemin effektliliyi
Tapşırıqların icrasında əlavə dəyər (added value) rəqbətlə qarşılanır Nəticə tələb olunur
İşlərin həyata keçirilməsi komunikasiya vasitələri, toplantılar, idarəetmə informasiya sistemləri vasitəsilə izlənilir
Son tarixlərə əməl olunması tələb edilir
Kreativ sahələrdə sərbəstlik olur nisbətən
Peşəkarlıq tələb edilir
Ideyalar, fikirlər eşidilir və reallaşdırılır
12 il əvvəl
Bilirsiz necədir. Mənim hələki bilgilərim və təcrübəm az olsa da müəllimlərimizlə tez-tez bu barədə söhbət açırıq. Bir Türk millətiyik. Türk millətinin istiqanlılığı,onun əsəbiliyi vacib məsələdir. İqtisadiyyat və idarəetmə mövzularını qərbdən götürüb tərcümə etmək zənnimcə o qədər də çətin bir şey deyil amma milli xüsusiyyətləri nəzərə alıb ayrı və yeni, tamamilə elastik nəzəriyyə yaratmaq çətin olsa gərək. Bunu nümunələr gətirərək genişləndirmək mümkündür. Hələ xüsusiylə işə qəbulda milli faktorlar daha da qabarır. Məsələn eyni univesiteti bitirən işə götürən və işə qəbul olmaq istəyən arasında işə götrürən üçün “”mənə bənzəyir” sindromu yaranır ki, buna bənzər vəziyyətlər gündəlik işlərdə də olur.